İskandinavya Norveç Mitolojisi

  Mitoloji

İskandinav Mitolojisi

Kuzey ve Doğu Avrupa mitolojileri esas olarak Alman ve Slav halklarının soylarından gelenler olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. İlk grubun günümüzdeki temsilcileri Alman, Hollandalı, Danimarkalı, İsveçli, Norveçli, İzlandalı, İngiltereli ve onların uzantılarında olan milletler; Rus, Hırvat, Prusyalılar, Bulgar, Romen, Slovak ve Lehler oluşturuyorlardı. Daha Kuzeydeki halkların tümü, Finlandiyalı Laponlar ve onların kuzenleri ile oluşturduğu halkalardan ibarettiler. Bu halkların inançları çok yakın bir geçmişe kadar Sibirya kabile halklarının inançlarını ile çok benzerlik gösterirdi. Kuzey ve Batı Avrupa mitolojilerinin günümüze ulaşan çok büyük bir çoğunluğunun orjininin İskandinavya ve İzlanda olduğu bir gerçektir. Slav tanrılarının çoğu sadece adlardan ibarettir ve kendilerine nasıl ibadet edildiği hakkında kısıtlı bilgilerinin tümü Hıristiyan terminolojisine dayanmaktadır.

Rusya’ da Vladimir’ in 989 yılında Ortodoks inancına dönmesi, Kiev’ deki pagan tapınaklarının çoğunın yağma edilmesi ile sonuçlanmıştır. Bu olayı kayda geçirenlerin bu tuhaf ibadeti, sürüler tanrısı Veles veya şimşek tanrısı Perunu’ya uyumla açıklamaları bir şanstır. Vladimir İsveç soyundan geliyordu. Dinyeper Nehri üzerinde yönetmekte olduğu Rus devleti Viking keşiflerinin bir sonucuydu. Bu yüzden de Slav şimşek tanrısı Perunu’ nun Thor’un mitolojisinden epey yararlanmış olması kuvvetle muhtemeldir. Vikinglerin 860’lı yıllarda gelmelerinden evvelde çekiçli bir tanrının var olduğu, kuşku götürmemekle birlikte, kuzeyli savaşçıların Kiev’ deki önemleri Rus tanrısının Germen eşdeğeri ile özdeşleştirdiğinin kanıtıdır. Vikinglerin varlığı, Arap gezgin İbn-i Fadlan notlarında 922’de Volga nehrindeki bir gemide bir Rus liderin ölü yakma töreninin kayıtlarını almıştır.

Slavlar Balkanlarda sadece Ortadoks hıristiyanlık’ la karşılaşmamış daha sonra, bir dönem egemenliğialtında da yaşamıştır. Baltık mitolojisinden bugüne tanrıları hakkında belli belirsiz figürler dışında neredeyse hiç bir hiçbirşey kalmamıştır. Avrupa mitolojisinin, Baltık efsanelerinde kaderien ortak olmamasının nedeni tesadüf sonucu yazıya geçirilmiş olmalarıdır. İnsanlık Kelt mitolojisini Hırsitiyan keşişlerin antik efsaneleri yazıya dökme konusunda gösterdikleri titizliğe borçludurlar.

Klasik Roma ve Yunan mitolojileride Germen halkının Roma İmparatorluğu’ nun batı bölgelerini ele geçirmelerinden sonra Kelt mitolojisinin manastır kütüphanelerinde korunduğu gibi korunmuştur.

İrlandalılar, Vikinglerin kanlı saldırılarından çok çekmişlerdir. Saldırgan Vikingler tek gözlü Odin’ in maceralarını dinlemekten hoşlanmaları şaşırtıcıdır. Odin “öldürülenlerin babası” gibi bir üne sahipti. Savaş meydanlarında ölenleri bereket tanrıçası Freyja ile paylaşırlar. Odin aynı zamanda savaşa umursamaz ve koşarak gider, vahşi savaşçıların da koruyucusudur. Balta ve Kılınç çağı başıboş Vikinglere çağdaş zamanların bir tanımı gibi gelmiş olmalı. Çiftçi ve tüccar olarak yerleşik düzene geçen sömürgeciler için ise tapınılacak alt=ernatif bir tanrıya Odin’in oğlu Thor’ a işaret eder. Thor, tüm efsanelerde dürüst ve açık sözlü biri olarak anlatılır.

İskandinav Mitolojisinde Doğa Ruhları

Devler, Yeraltı Mağara Cüceleri, Orman Perileri,

Elektrikli gökleri, buzdan çölleri ve taşkın akarsuları ile İskandinav’ın çarpıcı yeryüzü şekilleri, yüzyıllar içinde kolaylıkla doğa ruhları tarafından doldurulmuştur. Bu ruhlar, doğanın gizemli ve tehditkar güçlerini cisimleştiren korkunç buz, fırtına ve ateş devleri halinde dağlarda ve karlı yamaçlarda dolaşır.

Yakıcı buz ve kızgın ateşlerin çevreye yaydığı korkuyu, Kuzey Avrupa mitlerinde kötü ve uğursuz güçleri devler simgeler.

Onlar kadar korkutucu olmayan ama en az o kadar da önemli olan diğer ruhlar ise görünmez landveat ya da arazi ruhlarıdır ki, bunlar Vikinglerin ejderha başlı gemilerinden korkup hemen kaçarlar.

Kötü ruhlu cüceler, yeraltındaki mağaralardan, ışıltılı mücevher ve metaller çıkarırlarken ışıltılı periler ise, orman ve göklerde dolaşırlar. Slav mitine göre; dünya yaşamsal güçler ile doludur ve bunlar doğada dolaşan ruhlar ile birlikte ormanlara, tarlalara ve akarsulara yerleşmişlerdir.

Donmuş evler, Kuzey Avrupa coğrafyasında buzdan bir örtü şeklinde cisimlenmiş halidir. Kuzeyin kudretli tehditkar ve hissiz buz kütleleri Kuzey Avrupalılar için donmuş devler gibi sürekli tehdittir. Bu devler zaman zaman ilkbaharın tomurcuklarını donduracak kadar korkunç soğuklar veya buzlu zirve ve tepelerinde çığları gönderir.

Güneş’i tanrıların bir kıvılcımdan yararttığı anlatılır. Işıldıyan küre, iki beyaz kısrağın çektiği ve güneş tanrıçası Sol’un sürdüğü arabanın içindedir. Güneşin ışınlarının zararlarından korkan tanrılar,altından arabanın önüne Svalin adında bir kalkan yerleşmiştir. Başka bir mitte ise, tanrılar gün adında bir deve atlar ve arabalar verirlerdi. Bir gün içinde Dünya’nın çevresinde dönmesini isterlerdi.

Kaya ve fırtına devleri uçsuz bucaksı z sarp kayalıkları ve fırtına bulutlarını temsil eder. Uçurum ve kayalıklar zamanın şafağında devlerin üzerlerinde yürümesiyle meydana gelmiştir. En çok pus ve sislere uyum sağlayan dağ devleri, aynen cüceler, gibi gün ışığında taş kesilirlerdi.

Tanrılar Tanrıçalar

Aesir – İskandinav tanrılarının topluca adı. Diğer tanrı grubu Vanir dir.

Andhrimnir – Aesir’in aşçısı.

Angrboda – Tanrıça ve Loki’nin karısı.

Astrild – Aşk tanrıçası.

Atla – Aşk tanrıçası.

Audhumla – Erimiş buzda yaratılmış, ilkel inek şeklindeki tanrı.

Balder – Korku tanrısı

Beyla – Freyr’in hizmetçisi.

Borghild – Akşam Ay veya buğunun tanrıçası, o her akşam güneş katleder.

Bragi – Yaratıcıların tanrısı ve Norveç kültüründeki tüm ozanların efendisi.

Brono – Balderin oğlu. Günışığının tanrısı.

Bylgia – Suyun tanrıçası.

Balder – Aydınlık, barış, yeniden doğum ve adalet tanrısı. Eşi: Nanna

Bor – Odin, Vili veVe’nin babası. Eşi: Bestla

Bragi – Şiir tanrısı. Eşi: Idunn

Buri – İlk tanrı ve Borr’un babası.

Dagur – Gündüzü canlandıran, gündüz arabasını göklerde süren.

Disen – Eski Norveç mitolojisinde bir grup tanrıça. “Dis of the Vanir” olarak isimlendirilir.

Dagr – Gündüz tanrısı, Delling ve Nott’un oğlu.

Delling – Şafak tanrısı ve Dagr’ın Nott’dan olan oğlu.

Eir – Tanrıça Frigg’in yoldaşı, sağlık ve şamanik şifacıların tanrıçası.

Elli – Yaşlıların tanrıçası.

Forseti – Adalet, barış ve doğruluk tanrısı. Balder’in ve Nanna’ın oğlu.

Freya – Bereket, sağlık, aşk, güzellik, sihir, kehanet, savaş, çarpışma ve ölüm tanrıçası. Eşi: Od

Frigg – Evlilik ve annelik tanrıçası. Eşi: Odin

Fulla – Frigg´in hizmetçisi.

Fenrir – Fenris olarak da bilinir. Büyük kurt, Loki ve Angrboda’nın çocuğu.

Forseti – Yaldızlı salonunda ihtilafları halleden Adalet tanrısı.

Frey – Doğurganlık (erkeklik gücü), güneş ve yağmur tanrısı. Eşi: Gerd

Gefion – Ziraatin ve Saban’ın tanrıçası.

Gerd – Freyr’in eşi ve doğurganlık tanrıçası. O doğurgan ruhun kişiselleşmiş şeklidir.

Gefjun – Bereket ve saban tanrıçası.

Hel – İskandinav mitolojisindeki yeraltı diyarı Hel’in kraliçesi. Ölümün tanrıçası ve ölüm krallığının hükümdarı.

Heimdall – Asgard’ın koruyucusu. Işık ve korumanın tanrısı.

Hermod – Odin’in oğlu.

Hlin – Teselli tanrıçası.

Hod – Kış tanrısı.

Hoenir – Sessiz tanrı.

Hermod – Tanrıların habercisi. Yunan tanrısı Hermes’in karşılığı.

Hod – Karanlık ve kış’ın kör tanrısı.

Holler – Hastalık ve yıkımın tanrısı.

Idun – İlkbahar, gençlik tanrıçası,altın elmaların ölmez genç koruyucusu. Eşi: Bragi.

Jord – Yeryüzü tanrıçası. Thor’un annesi. İlkel ve meskün olmayan dünyanın tanrıçası.

Jormungand – Midgard yılan adamı.

Kari – Fırtına devlerinin lideri.

Kvasir – Vanir tanrılarının en bilgesi. İlham tanrısı.

Laga – Kuyuların ve kaynak sularının tanrıçası.

Lofn – Yasak aşları takdis eden aşkın tanrıçası.

Loki – Hırsızlık, sihir ve ateşle ilgili Nors’un düzenbaz tanrısı. Düzenbaz, yaramazlık, sorun ve ateş tanrısı. Eşi: Sigyn

Magni Kaba güçün tanrısı ve Thor’un oğlu.

Mani Ay’ın tanrısı ve güneş tanrıçası Sol’un kardeşi.

Miming Küçük orman tanrısı.

Mimir Rakip Vanir tanrılarıyla rehin değişimi için gönderilen, en bilge Aesir tanrısı. Odin´in amcası.

Modi Savaş gazabının tanrısı, çılgınların lideri.

Njord – Deniz, rüzgar ve ateşin tanrısı. Denizcilere iyi kısmet verir.

Nanna – Balder’in karsı ve Forseti’nin annesi.

Nerthus – Tacitus tarafından bahsedilen tanrıça.

Norn – Kaderin üç tanrıçası; Urd(Yazgı), Skuld(varlık, ya da gelecek), Verdandi(ihtiyaç, ya da hediye).

Nott – Gece tanrıçası, Narvi’in kızı ve Aud, Jord ve Dagr’in annesi.

Odin – Aesir’in efendisi. Bilgelik ve savaş tanrısı. İskandinav tanrılarının (As’ların) lideri. Eşi: Frigg.

Ran – Boğularak ölenlerin ve fırtınaların tanrıçası.

Rynkar- Zaman tanrısı

Saga – Tam olarak bilinmeyen bir tanrıça olsa da Tarih ve şiir tanrıçası olarak geçiyor, Frigg’in başka bir ismi olduğu tahmin edilmekte.

Skirnir- Frey’in habercisi ve hizmetçisi.

Skuld – (varlık, ya da gelecek) Üç norn tanrıçadan biri.

Snotra – İhtiyat tanrıçası.

SifThor’un karısı ve kadim üretkenlik tanrıçası.

Sjofn – Aşk, ihtiras ve mutlu evlilik tanrıçası.

Skadi – Kış tanrıçası ve buz devi. Njord’ün eski karısı.

Sleipnir – Odin’in 8 bacaklı atı.

Sol – Güneşi gökte hareket ettiren güneş tanrıçası.

Syn – Uyanıklık ve gerçeklik tanrıçası.

Thor – İnsanları ve tanrıları koruyan gökgürültüsü, fırtınalar ve savaş tanrısı. Eşi: Sif.

Tyr – Savaş ve savaşçı tanrısı. (Tur) Germen kültürünün asıl savaş tanrısı.

Lofn – Aşk tanrıçası.

Ull – Adalet, okçuluk, av ve düello tanrısı. Sif’in oğlu

Urd – (Yazgı) Üç norn tanrıçadan biri.

Var – Sözleşme tanrıçası. Evlilik anlaşmaları ve sözleşmeler tanrıçası.

Ve – Üç yaratılış tanrısından biri. Odin ve Vili’nin kardeşi.

Verdandi – (ihtiyaç, ya da hediye) Üç norn tanrıçadan biri.

Vili – Üç yaratılış tanrısından biri. Odin ve Ve’nin kardeşi.

Vor – Bilgelik tanrıçası.

Vali – Balder’in intikamını almak için doğmuş Odin’in oğlu. İntikam tanrısı.

Valküreler: En güçlü savaşçıları seçen savaş ve dövüş tanrıçaları.

Vanir – Doğa ve üretkenlik tanrı grubu.

Vidar – Odin’in oğlu ve sessizlik ile intikam tanrısı.

Yorum yaz